102 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ ΤΗΣ IV ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΠΖ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΕ ΔΙΚΕ

Της Βάλιας Αμπατζή

Πόσοι ξέρουν την προσφορά της IV Μεραρχίας Πεζικού στην ιστορία της χώρας μας;

Εδώ να σημειώσω ότι με την ευκαιρία αυτή που η Μεραρχία βρίσκεται στην Τριπολιτσά σαν σήμερα 4 Φεβρουαρίου του 1843 απεβίωσε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης .

 

Ας δούμε λοιπόν μαζί την ιστορική διαδρομή της μέσα στα 102 χρόνια που μόλις έκλεισε:

1. Η ΙV ΜΠ Συγκροτήθηκε  στις 7 Ιανουαρίου 1912,  από την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου με έδρα το Ναύπλιο και οργανικές  Μονάδες το 8^ο ΣΠ  στο Ναύπλιο, το 9^ο ΣΠ  στην Καλαμάτα, το 11^ο ΣΠ  στην Τρίπολη και το 4^ο Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού  στην Αθήνα.

 

2. Στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, αποτέλεσε Σχηματισμό της Στρατιάς Θεσσαλίας, με συνολική δύναμη 10.500 Αξκούς και Οπλίτες. Στη μάχη του Σαρανταπόρου, ενεργούσα στο πλαίσιο της καλώς εννοούμενης πρωτοβουλίας, κινήθηκε τάχιστα στα μετόπισθεν της αμυντικής τοποθεσίας των Τούρκων και τους εξανάγκασε να συμπτυχθούν εσπευσμένα για ν΄ αποφύγουν τον εγκλωβισμό τους.  Γι΄ αυτή την ενέργεια, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο για την νικηφόρα έκβαση της 1ης Μάχης των Βαλκανικών Πολέμων, της αποδόθηκε το προσωνύμιο «ΠΤΕΡΩΤΗ».   

      Στη μάχη των Γιαννιτσών, η επίθεση της Μεραρχίας κατά της ΒΟΡEΙΟΔΥΤΙΚΗΣ παρυφής της πόλης, ήταν τόσο ισχυρή, ώστε κλόνισε όλη την τοποθεσία και συνέβαλε στην κατάληψη της πόλης.

      Η νίκη στο Σαραντάπορο και στα Γιαννιτσά  οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και επέτρεψε στη Στρατιά Θεσσαλίας να ασχοληθεί με την εκκαθάριση της Δυτικής Μακεδονίας από τις τουρκικές δυνάμεις που είχαν αποκοπεί στην περιοχή. Η ΙV Μεραρχία   με εμπροσθοφυλακή το 8^ο ΣΠ, κατέλαβε τη Φλώρινα, εξέλιξη που  σηματοδότησε και την  οριστική εκτόπιση των Τούρκων από την Κεντρική και Δυτική Μακεδονία.

     Οι απώλειές της Μεραρχίας κατά τις μάχες αυτές  ανέρχονται σε 205 νεκρούς και 738 τραυματίες.

 

3. Η ευτυχής και σύντομη για τα ελληνικά όπλα κατάληξη των επιχειρήσεων της Στρατιάς Θεσσαλίας, αποδέσμευσε δυνάμεις ικανές να διεκδικήσουν και την απελευθέρωση της Ηπείρου. Η ΙV Μεραρχία  ως Σχηματισμός  της Στρατιάς Ηπείρου συμμετείχε στην εκπόρθηση του Μπιζανίου, και στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ενεργώντας κατά του αριστερού της εχθρικής διάταξης όπου και επιτεύχθηκε η διάσπαση της εχθρικής τοποθεσίας.  

  Οι απώλειές της κατά τις μάχες αυτές ανέρχονται σε 125 νεκρούς και 922 τραυματίες.

 

4. Κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο βρέθηκε  και πάλι στην πρώτη γραμμή του μετώπου και έναντι της, οργανωμένης από τους Βουλγάρους, τοποθεσίας Κιλκίς - Λαχανά. Η Μεραρχία επιτιθέμενη σε λίαν αναπεπταμένο και ακάλυπτο έδαφος, προσεγγίζει το Κιλκίς, πληρώνοντας ακριβό τίμημα απωλειών. Μετά την κατάληψη της πόλης, λαμβάνει τη διαταγή «να καταδιώξει κατά πόδας τον εχθρό παντί σθένει μέχρι τελευταίας εξαντλήσεως», και φθάνει στο Τέρπυλλο με συνολικές απώλειες 1257 Αξκούς και οπλίτες.

Μέχρι την υπογραφή της ειρήνης και τον τερματισμό του πολέμου, η ΙV ΜΠ  συμμετείχε στις μάχες της Δοϊράνης, Κρέσνας και Τζουμαγιάς με απώλειες 111 νεκρούς και 407 τραυματίες.

 

        5. Με  την κήρυξη από την Ελλάδα του πολέμου  εναντίον των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, στις 15 Ιουνίου 1917  η ΙV ΜΠ συγκροτούμενη  από το  8^ο , το 11^οκαι 35^ο (τριακοστό πέμπτο) Σύνταγμα Πεζικού αναχώρησε για το μέτωπο και αποτέλεσε οργανικό Σχηματισμό της  1^ης Ομάδας Μεραρχιών της Στρατιάς Ανατολής. Έλαβε  μέρος στη γενική επίθεση των Συμμάχων που ξεκίνησε το πρωί της 1^ης  Σεπτεμβρίου 1918 και οδήγησε στην πλήρη κατίσχυση των  συμμαχικών όπλων. Μετά το  σήμα καταπαύσεως των εχθροπραξιών, τις μεσημβρινές ώρες της 17 Σεπ 1918, ακολούθησε η μετακίνησή της στην περιοχή του Τσάρεβο – Σέλο, όπου ανέλαβε τη φρούρηση των Σερβοβουλγαρικών συνόρων μέχρι τις 25 Σεπ οπότε  αντικαταστάθηκε από τη Μεραρχία Αρχιπελάγους. Στις 2 Νοεμβρίου ετέθη στη διάθεση του Ελληνικού Στρατηγείου και μετακινήθηκε νότια στην περιοχή της Αξιούπολης, υπαγόμενη ξανά στο Β΄ ΣΣ.  Οι απώλειες της Μεραρχίας κατά τις επιχειρήσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν 108 νεκροί  και 354 τραυματίες. Για τη συμμετοχή της στις επιχειρήσεις απέσπασε εύφημο μνεία του Διοικητή των συμμαχικών Δυνάμεων Στγού Φρανσαί Ντ΄ Εσπερέ στην οποία εξαίρεται το Αξιόμαχο και ο ηρωισμός των μαχητών της Μεραρχίας.

 

6. Τον Απρίλιο του 1921, η ΙV Μεραρχία  διαπεραιώθηκε από το Ναύπλιο στη Σμύρνη για να ενισχύσει τη Στρατιά Μικράς Ασίας. Το πρώτο 10ήμερο του Ιουνίου μετακινήθηκε στην περιοχή Τουτλουτζά – Καλικούρτ, συγκροτώντας μαζί με την ΧΙΙ ΜΠ(Δωδεκάτη) το Νότιο Συγκρότημα Μεραρχιών.

Πληροφορούμενο το Επιτελείο της Στρατιάς ότι οι Τούρκοι είχαν εγκαταλείψει το Αφιόν Καραχισάρ , έδωσε διαταγή στην ΙV ΜΠ να καταλάβει την πόλη, κάτι που υλοποιήθηκε χωρίς δυσκολίες τις μεσημβρινές ώρες της 30 Ιουνίου.  Στις 3 Ιουλίου η Στρατιά διέλυσε το Νότιο Συγκρότημα και υπήγαγε τη Μεραρχία στις άμεσες διαταγές της.

Η προέλαση των Ελληνικών Δυνάμεων με κατεύθυνση την Άγκυρα, ξεκίνησε στις 28 Ιουλίου 1921, με την ΙV Μεραρχία να κινείται στο δεξιό της Στρατιάς διαφυλάσσοντας τα νώτα της.  Στις 10 Αυγούστου άρχισε η Ελληνική επίθεση και 20 ημέρες αργότερα και μετά τη διεξαγωγή  πείσμονος αγώνα, οι Ελληνικές δυνάμεις οπισθοχώρησαν και εγκαταστάθηκαν στα δυτικά του Σαγγάριου, επανερχόμενες, στις 8 Σεπτεμβρίου, στη γραμμή Εσκί Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ.

Το καλοκαίρι του 1922, η ΙV ΜΠ με διοικητή  τον  Υποστράτηγο Δημήτριο Δημαρά, είχε οργανωθεί αμυντικά στο  Καμελάρ. Η κύρια επίθεση των Τούρκων ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες της 13 Αυγούστου με καταιγιστικό βομβαρδισμό και επίθεση εναντίον του ελληνικού μετώπου, που όμοιό του  ουδέποτε είχαν υποστεί στρατεύματα στην Μ Ασία, με την κύρια προσπάθειά τους στο τομέα ευθύνης της ΙV Μεραρχίας, την περίφημη εξέχουσα του Αφιόν Καραχισάρ, για την οποία τόνοι μελάνης έχουν γραφτεί. Μόνο  ένα Τάγμα της Μεραρχίας έχασε σε λίγες ώρες 17 Αξκούς και 346 οπλίτες. Η επίθεση αυτή αποτέλεσε την απαρχή της διάσπασης του μετώπου και του επακόλουθου δράματος της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η αποχώρηση από την Ιωνία, μετά την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου,  ολοκληρώθηκε τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου.

 

7.  Η ΙV  Μεραρχία, τον Οκτώβριο του 1940  με έδρα το Ναύπλιο, συγκροτείτο   από το 8^ο ΣΠ  στο Ναύπλιο, το 9^ο ΣΠ στην Καλαμάτα, το 11^ο ΣΠ στην Τρίπολη, το IV Σύνταγμα Ορεινού Πυροβολικού και τη IV Ομάδα Αναγνωρίσεως στο Ναύπλιο. Τη νύχτα της 7 ΠΡΟΣ 8 Δεκεμβρίου 1940 η ΙV ΜΠ αντικατέστησε την ΙΙΙ ΜΠ και άρχισε να προελαύνει προς το Αργυρόκαστρο. Το πολικό ψύχος, όμως, που επικρατούσε στην περιοχή αποστέρησε τη δυνατότητα για συνέχιση των επιτυχιών. Παρά την οικτρή κατάσταση της δυνάμεως, στις 28 Δεκεμβρίου, το Δεξιό Συγκρότημα ( 2^ο Τάγμα του 11^ου ΣΠ και 3^ο Τάγμα του 8^ου ΣΠ) προωθήθηκε μέχρι το Λεκτούσι, ενώ το Αριστερό Συγκρότημα ( 9^ο ΣΠ) κυρίευσε το χωριό Νίβιτσα, όπου αιχμαλώτισε αύτανδρο το αμυνόμενο ιταλικό τάγμα. Στις αρχές του 1941 αντικαταστάθηκε από την 8^ηΜεραρχία και εντάχθηκε στο Β΄ΣΣ ως εφεδρεία. Η Μεραρχία συνέβαλε στην απόκρουση της  ιταλικής εαρινής επιθέσεως Οι απώλειές της κατά τις μάχες  ανέρχονται σε 267 νεκρούς και 890 τραυματίες.      Η Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα έλυσε το γόρδιο δεσμό για τους Ιταλούς και σήμανε τη λήξη του ελληνοϊταλικού πολέμου στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και τη διάλυση της Μεραρχίας όπως και του συνόλου του Ελληνικού Στρατού.

 Στις σημαίες των Συνταγμάτων της Μεραρχίας,  για την προφορά στους αγώνες του έθνους και τον  βαρύ φόρο αίματος για την απελευθέρωση των εδαφών και την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, έχει απονεμηθεί συνολικά τέσσερις φορές ο Πολεμικός Σταυρός Α’ Τάξεως και ο Ταξιάρχης του Αριστείου Ανδρείας.

 

        Η Μεραρχία επανιδρύθηκε μετά την κατοχή, το 1945 με την ονομασία Στρατιωτική Διοίκηση Πελοποννήσου, με έδρα την Τρίπολη και αποστολή την παρακολούθηση, συντονισμό και έλεγχο της εκπαίδευσης των Κέντρων Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων της Πελοποννήσου.

 

        Το 1954 μετονομάστηκε σε ΙV Μεραρχία Πεζικού.  Από τότε ελάμβανε διαδοχικά τις ονομασίες ΙV Μεραρχία Πεζικού και 94 Στρατιωτική Διοίκηση, μέχρι το 2005 οπότε με απόφαση του ΚΥΣΕΑ της αποδόθηκε και πάλι η ιστορική της ονομασία. Το 2009 Μετονομάσθηκε σε IV Μεραρχία Πεζικού «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ» σηματοδοτώντας έτσι τους άρρηκτους δεσμούς που διατηρεί, από την ίδρυσή της, με την Πελοπόννησο και το λαό της.

       

        Με απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, κατόπιν έγκρισης από το ΚΥΣΕΑ και στο πλαίσιο εφαρμογής της Δομής Διοίκησης και Δυνάμεων 2013-2027 των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, διαλύεται 102 χρόνια μετά τη συγκρότησή της, δίνοντας τη θέση της στη Διοίκηση Κέντρων, η οποία θα φέρει την ονομασία «IV Μεραρχία Πεζικού ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ» αποτελώντας έτσι την ιστορική συνέχεια της ιστορικής «Πτερωτής Μεραρχίας». 

Share on Google Plus

About Newsroom

Δημοσιογράφος Αρκαδίας με πολυετή εμπειρία στο χώρο των ΜΜΕ. Είναι Υπεύθυνη Δημοσίων σχέσεων σε γνωστά πρόσωπα και επιχειρήσεις στην Ελλάδα.Έχει κάνει μετεκπαιδευση στο Λονδίνο.Καθηγήτρια Δημοσιογραφίας.Μέλος Κιβωτού Ολιστικής Παιδείας Ενόπλων Δυνάμεων, μέλος Συλλόγου Εφέδρων Πελοποννήσου- Μέλος Δημοσιογραφικών Ενώσεων. Διευθύντρια Δημοσίων σχέσεων UNESCO Πειραιώς και Νήσων και της International Action Art, Παρουσιάστρια τηλεοπτικής εκπομπής ¨Μαζί στην Πρώτη Γραμμή. Μεταπτυχιακό στην Διαδικτυακή Δημοσιογραφία