ΜΙΑ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ, 2020 Δημήτρης Κ. Μπάκας
Προοίμιο Κάθε πρωτοχρονιά συνιστά μοναδική ευκαιρία για ανταλλαγή ευχών μεταξύ των γνωστών φίλων και συγγενών. Ευχόμαστε καλές επιτυχίες, υγεία, χαρά, ευτυχία και προκοπή για ολόκληρο το χρόνο που αρχίζει. Αυτή τη συνήθεια φαίνεται ότι την επέβαλε η ανθρώπινη σοφία, ως συνθήκη ανανέωσης της ελπίδας για ζωή. Μια ανησυχία και αγωνία υποβόσκει μέσα μας, ότι όλα δεν είναι δυνατόν να πάνε, όπως τα θέλουμε, γι’ αυτό ελπίζουμε σε βοήθεια από το Υπέρτατο Ον, από την τύχη, από τους υπεύθυνους για τη ζωή μας. Η Πρωτοχρονιά συνιστά, επίσης, μια μοναδική ευκαιρία για ανασκόπηση και διαλογισμό της προσωπικής μας ευθύνης. Η προετοιμασία μας, οι ικανότητές μας και η βούληση για καταβολή προσπάθειας ήταν αυτά που έπρεπε; Μαζί με τις ευχές μας είμαστε υποχρεωμένοι να γρηγορούμε και να είμαστε, όσο το δυνατόν έτοιμοι, για την αντιμετώπιση των δυσκολιών, που οπωσδήποτε θα συναντήσουμε στη ζωή μας.
Εισαγωγή: Συνοπτική εκτίμηση σημερινής κατάστασης Έχει γίνει πλέον συνείδηση όλων μας ότι μοιραζόμαστε μια κοινή μοίρα στη ζωή επάνω σε ένα πλανήτη συγκριτικά πολύ μικρό και ευαίσθητο. Το ανθρώπινο είδος υπόκειται στις ίδιες θανάσιμες απειλές. Το μεγαλύτερο, όμως, κακό, πρέπει να ομολογήσουμε, προκαλείται από τον ίδιο τον άνθρωπο! Μια αφόρητη βαρβαρότητα μεταξύ των ανθρώπων έχει αμαυρώσει σε σημαντικό βαθμό τα επιτεύγματα της προόδου των επιστημών και της τεχνολογίας. Η ανθρωπότητα απέχει σημαντικά από την ιδανική μορφή της και, μάλλον, μετατρέπεται σε συνονθύλευμα. Η παγκοσμιοποίηση είναι ταυτόχρονα, ό,τι καλύτερο αλλά και ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα. Ο οικονομικός φιλελευθερισμός, που αντικατέστησε τις ιδεολογίες, αποδεικνύεται ότι έχει τα θετικά του αλλά και τα αρνητικά του στοιχεία, ειδικά, όταν κυριαρχεί, σε όλους τους ανθρώπινους τομείς. Η οικονομική ανάπτυξη και η δυτικοποίηση, αποδεικνύεται, ότι δεν κατάφεραν να διαχειριστούν τα ζωτικά προβλήματα της ανθρωπότητας. Το ανελέητο κυνήγι του κέρδους και η ανάπτυξη χειριστικών δυνάμεων της τεχνολογίας επέτειναν τις ανισότητες, τις δυστυχίες και τις φοβίες. Έτσι αναδύονται μίση, εχθρότητες, βαρβαρότητες και ακραία φαινόμενα εθνικισμού.
Σχολιασμός Έχει χαθεί ο σεβασμός στην ανθρώπινη ποιότητα και το άριστο, ανθρώπινο, μέτρο. Ξεπεράσθηκε το όριο της ύβρης. Δεν νιώθουμε αλληλέγγυοι. Η οικονομική ανάπτυξη είναι βασικό στοιχείο επιτυχίας και προόδου, αλλά χωρίς σύνεση καταστρέφει τον ίδιο τον άνθρωπο. Η παγκοσμιοποίηση είναι καλοδεχούμενη, γιατί μας καθιστά κοινωνούς με τα πλανητικά κοινά προβλήματα και επιτυχίες. Δεν πρέπει, όμως, να αγνοούνται οι υπέρτατες αξίες της ζωής που ευδοκιμούν μέσα σε υγιείς εθνικές οικοφωλεές, εκεί που αναπτύσσεται ο αληθινός άνθρωπος. Η πολιτισμική ποικιλομορφία είναι ουσιαστικό στοιχείο ανάπτυξης της ανθρωπινότητας. Ειδάλλως, οι αγανακτισμένοι και οι δυστυχισμένοι θα αυξάνονται συνεχώς, θα εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο και δε θα είναι δυνατόν να συγκρατηθούν με τη βία σε κανένα σύνορο. Η πολιτική σκέψη έχει πολλά τυφλά σημεία, γιατί επηρεάζεται υπερβολικά από τον χρηματιστικό προσανατολισμό. Η σκέψη μας καθοδηγείται από τη διαφήμιση και όχι από τη συνετή ανάγκη. Η ποσότητα αντικατέστησε την ποιότητα. Ο αριθμός αντικατέστησε την ανθρώπινη ποιότητα. Το έχειν επισκίασε το είναι μας. Το ευ ζην έγινε απλός ευδαιμονισμός με αποκλειστική έγνοια την αύξηση των υλικών αγαθών σε βάρος κάθε αλήθειας, ωραιότητας και αγαθότητας. Η φοβερή υπερεξειδίκευση και ο κατακερματισμός των καθηκόντων οδήγησε στην απώλεια της προσωπικής πρωτοβουλίας και του αισθήματος ευθύνης με συνέπεια την άμβλυνση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Έχει προκληθεί ένα τεράστιο έλλειμμα συμπάθειας και συμπόνιας, με συνέπεια να αναδύεται η ειδεχθής οσμή της πνευματικής αδιαφορίας. Στην ίδια την πολυκατοικία δεν λέμε «καλημέρα», που σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουμε τον συγκάτοικό μας, ως πρόσωπο άξιο ευγένειας και συμπάθειας.
Αντικαταστήσαμε τον φίλο άνθρωπο με κατοικίδιο ζώο και νομίζουμε ότι έχουμε εξασφαλίσει την προσωπικότητά μας. Η έλλειψη κατανόησης βρίσκεται σε υπερθετικό βαθμό, ακόμη στην οικογένεια. Αγνοούμε ότι μέσα στο υγιές οικογενειακό κλίμα αναπτύσσεται η ανθρώπινη προσωπικότητα. Τα κοινωνικά λειτουργήματα μετατράπηκαν σε απλά επαγγέλματα, στα οποία διαπιστώνεται έλλειμμα αγάπης, ενώ είναι γνωστό ότι μόνον μέσα στην αγάπη αναπτύσσεται η αληθινή μάθηση και η αυτοπεποίθηση. Το ευ ζην έχει ταυτιστεί με την καλοπέραση, που βασίζεται στη οικονομική ευμάρεια. Το υγιές ευ ζην είναι κάτι πολύ ευρύτερο και περιλαμβάνει την προσωπική μας εξέλιξη, τις σχέσεις φιλίας και αγάπης και το αίσθημα της κοινότητας. Τα ΜΜΕ και η διαφήμιση μας ωθούν στο «όλο και περισσότερο». Σε μεγαλύτερη ισχύ σε πλούτο, σε δόξα, σε φήμη και προβολή, που προκαλούν και αντίστοιχα μίση, φθόνο και συναισθήματα αντιπαλότητας. Το ευ ζην σημαίνει ποιότητα ζωής και όχι ποσότητα, μόνον, υλικών αγαθών. Αφορά κυρίως στη ισορροπημένη συναισθηματική, ψυχική και ηθική πλευρά της ζωής. Προσβλέπει σε μια ανυστερόβουλη ψυχική πλήρωση.
Αποτιμήσεις Κάποια ιδανικά αξίζουν περισσότερο από άλλα. Είναι καλύτερο να ζούμε με αγάπη παρά με μίσος, γιατί η αγάπη πλαταίνει την προσωπικότητα, ενώ το μίσος τη στενεύει. Καλύτερα να ζούμε με εμπιστοσύνη παρά με φόβο, γιατί ο φόβος παραλύει τις προσπάθειές μας, ενώ η εμπιστοσύνη μάς καθιστά ικανούς να αναπτύξουμε τις δυνατότητές μας. Είναι σαφέστατα καλύτερα να ζούμε σε συνεργασία παρά με αντιπαλότητα που μας απομονώνει. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν και ποτέ δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιήσει ολοκληρωτικά τη ζωή του, χωρίς αρμονικές σχέσεις με τους συνανθρώπους του. Απαιτείται μια κοπερνίκεια στροφή στις προτεραιότητες της Παιδείας. Να θέσουμε ως ύψιστη αξία την ανθρώπινη προσωπικότητα. Προσωπικότητες δομημένες με σωστή παιδεία, είναι δυνατόν να συνθέσουν υγιή αρμονικά σύνολα (και όχι φανατικές συσπειρώσεις ατόμων). Η προσωπικότητα αναπτύσσεται με ολιστική καλλιέργεια όλων των πτυχών μας: γνωστικών, συναισθηματικών και ηθικών αρετών, που λαμβάνει χώρα μέσα σε μια διαρκή προσωπική προσπάθεια, αλλά οπωσδήποτε στην κοινωνική συνύπαρξη. Μια παιδεία ποιοτικής μορφής θα μπορούσε να προσανατολίσει τον άνθρωπο προς μια θετική για τον ίδιο κατεύθυνση. Το εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από σημαντική ανεπάρκεια, γιατί κατακερματίζει τις γνώσεις με συνέπεια να μη γίνονται κατανοητά τα θεμελιώδη πανανθρώπινα προβλήματα. Εκτιμάται, ως απαραίτητη, μια ολιστική παιδεία με σκοπό τη δημιουργία ανθρώπων - προσώπων και όχι μόνον πελατών και εργαλείων. Πολίτες με αντίληψη χωρίς παρωπίδες, ικανοί για προσαρμογή στις σύγχρονες απαιτήσεις, αλλά και με αρετές για πολιτισμικό εξανθρωπισμό της κοινωνίας που διαρκώς εξελίσσεται. Οι διαφορετικές απόψεις μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο είναι απαραίτητες, γιατί αναζωογονούν τις συνθήκες του ευ ζην, αλλά πρέπει πάντα να βρίσκονται στο άριστο μέτρο. Θαρρούμε, όμως, ότι πρέπει και μπορούμε να συμφωνήσουμε στα παρακάτω είναι βασικά στοιχεία και ο καθένας μας να συνεισφέρει ανάλογα με τις δυνατότητές του: • Επιβράδυνση της φρενίτιδας της κατανάλωσης και σπατάλης κάθε είδους περιττής ενέργειας. • Μείωση των άδικων ανισοτήτων, χωρίς ισοπέδωση των πάντων. • Μείωση του ανταγωνισμού και διατήρηση της άμιλλας. • Ενσυναίσθηση και κατανόηση των δυσκολιών των ανθρώπων. • Εξοικείωση στην αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων, των αμφιβολιών, του άγχους, τα οποία, όταν βρίσκονται στα μέτρα των δυνατοτήτων μας, μάς προσανατολίζουν στη σωστή κατεύθυνση. • Διαφώτιση καταναλωτών και καλλιέργεια της επιστημονικής γνώσης με διαρκή εξανθρωπισμό της κοινωνίας μας και ειδικά της ζωής στις μεγαλουπόλεις. • Σύνεση στη διαχείριση της δημοκρατίας. • Ποιητική νοημοσύνη που είναι ικανή να ξεχωρίζει τα πράγματα, αλλά και να τα συνθέτει αρμονικά για να κατανοεί τη σημασία τους. • Ολιστική παιδεία με γνωστικό, αισθητικό και ηθικό περιεχόμενο. • Πατρίδα με προσωπικότητα ικανή να βιώνει μέσα στο παγκόσμιο σκηνικό ενεργά και ισότιμα.
• Αδιάπτωτο ενδιαφέρον για προσωπική βελτίωση και συμμετοχή στην κοινωνία.
Επίλογος Για να υπάρξουν συνθήκες βιώσιμου μέλλοντος είναι απαραίτητο να υπάρξει και αντίστοιχη ολιστική παιδεία. Η ανάθεση της εκπαίδευσης σε απόλυτα εξειδικευμένους είναι μερικώς ορθή και μας βολεύει επιφανειακά. Απαιτείται μαζί με την εξειδικευμένη παιδεία και μια γενικότερη, ολιστική, από την οποία θα αναδύεται μια ολιστική νοημοσύνη ως αρετή. Τα μεγάλα κοινωνικά θέματα ζωής είναι ευθύνη όλων μας και απαιτείται η συμμετοχή μας, που προϋποθέτει μια εμπεριστατωμένη άποψη για τα καίρια θέματα. Αυτό είναι προσωπικό μας καθήκον, πρόταγμα και στοίχημα της καινούργιας χρονιάς. Θα προτείναμε να αρχίσουμε από τις δίδυμες αρετές : Την αυτοεκτίμηση και αρμοστικότητα, οι οποίες γεννιούνται και αναπτύσσονται δια βίου μαζί και «πεθαίνουν» μάλιστα μαζί. Υπόψη ότι η φυσιολογική ανάπτυξη του ατόμου γίνεται μέσα σε ανοιχτά αρμονικά συστήματα με την προϋπόθεση μιας αρχικής φάσεως οικογενειακής «κλειστής», εν μέτρω ζωής. Αυτοεκτίμηση είναι η σε ιδανικό μέτρο εκτίμηση του εαυτού με προσανατολισμό το ευρύτερο καλό, από το οποίο επωφελείται και το άτομο. Είναι ο βασικός παράγοντας καθορισμού των ορίων μας. Αποχτιέται με τη διαρκή προσεχτική αυτογνωσία και αυτοσυνειδησία και συνιστά την πηγή ενέργειας του εαυτού μας. Είναι η μπαταρία της ψυχής μας. Μια απαραίτητη αρετή για την κοινωνική εναρμόνισή μας, από την οποία αναδύεται πλήθος αρετών, με πρώτιστη την προσωπική ευθύνη. Η αγάπη και φροντίδα του εαυτού μας συνιστά το πρωταρχικό στοιχείο για καταβολή προσπάθειας και κόπου ανάπτυξης της αξιοπρέπειας. Τότε το άτομο ζητά λιγότερα από τους άλλους και περισσότερα από τον εαυτό του. Όσο λιγότερα απαιτεί από τους άλλους, τόσο περισσότερο τους εμπιστεύεται. Τόσο πιο στέρεοι είναι οι δεσμοί και οι γέφυρες ανάμεσα σε αυτόν και τους άλλους. Αρμοστικότητα (fitness) είναι η ενεργητική ικανότητα του ατόμου να εναρμονίζεται στις συνθήκες του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος. Όλα τα έμβια αφενός κατευθύνουν τις δυνάμεις τους για να προσαρμοστούν το δυνατόν καλύτερα στο φυσικό περιβάλλον. Ο άνθρωπος επιπλέον έχοντας φιλοδοξίες και ηθικές απαιτήσεις προσπαθεί και να κυριαρχήσει. Εάν ληφθεί υπόψη η σύγχρονη αντίληψη για τη θέση του ανθρώπου μέσα στον Κόσμο θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την αρμοστικότητα, κυριολεκτικά, ως την ολιστική Αρετή. Η τελειοποίηση της δικής μας προσωπικότητας είναι αδιάλειπτη. Ένα ολόγραμμα αξιών και αντίστοιχα αρετών συνιστά το καταπίστευμα του Ανθρώπου. Από την ευγένεια, στη φρόνηση, την εγκράτεια, το θάρρος, τη δικαιοσύνη στην πίστη, γενναιοδωρία, συμπόνια, ταπεινότητα, μεγαθυμία, θηλύτητα, … μέχρι τη φιλία και την αγάπη συνιστούν το ολόγραμμα των αρετών. Όλες οι αξίες πρέπει να καλλιεργούνται ταυτόχρονα μέσα στο πλαίσια της χρυσής αναλογίας. Όσο επικίνδυνο είναι να κυριαρχεί σε απόλυτο βαθμό μία αξία άλλο τόσο καταστροφικό για την αρμονία είναι το να παραβλέπεται μια άλλη αξία. Ό,τι ισχύει για το άτομο ισχύει και για κάθε ένωση ανθρώπων, λαών και εθνών. Χωρίς θετική αυτοεκτίμηση και αρμοστικότητα δεν επιβιώνουν. Οι Λαοί πέτυχαν ιστορικά επιτεύγματα, όταν είχαν θετική αυτοεκτίμηση και ευημέρησαν, όταν επέτυχαν σταθερή αρμοστικότητα. Κάθε καταστροφή και ήττα επέρχεται όταν προκύψει πληγωμένη εθνική συνείδηση. Διαρκής αξία συνιστά το να φροντίζουμε την δική μας προσωπικότητα, ώστε να είναι ικανή να βιώνει δια βίου την αγαθή ωραία πραγματικότητα! «Με τη βούλησή μας αλλάζουμε τον εαυτό μας, με την αγάπη μας τους άλλους». Αυτό συνιστά το ιδιαίτερο νόημα ζωής. Δεν υπάρχει, θαρρούμε, ωραιότερος σκοπός από το να δημιουργήσει κάποιος την ανθρώπινη προσωπικότητα ολιστικής αρμονικής μορφής, που του αξίζει. Η προσέγγιση δύσκολη και ασαφής. Το μόνο βέβαιο ότι βρίσκεται στο δρόμο της αγωγής, και ολιστικής παιδείας. ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ.
Δημήτρης Κ. Μπάκας Ιανουάριος 2020
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου