Γράφει ο Σάββας Μιχαήλ
΄΄Τίποτα δεν είναι δυνατόν χωρίς ανθρώπους, τίποτα δεν διαρκεί χωρίς θεσμούς΄΄. Ζαν Μονέ
Εάν λάβει κάποιος εξ ημών υπόψη τα λόγια του αρχιτέκτονα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τότε θα μπορεί να είναι σε θέση να κατανοήσει και το παραπάνω απόφθεγμα ως προς την εν στενή εννοία του ορισμού του. Είναι πασιφανές, πέραν του ότι προέρχεται από έναν εκ των θεμέλιων προσωπικοτήτων της Ένωσης, η φράση αυτή αποτελεί συγχρόνως και την πεμπτουσία της διακυβερνητικής συνεργασίας. Αφενός κάθε πράξη η οποία πραγματοποιείται από ξεχωριστές μονάδες ενδέχεται να μην έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα που θα είχε μία ενιαία και αδιάσπαστη ομάδα και αφετέρου πως ακόμη και αν αυτές οι μονάδες ενοποιηθούν σε έναν κραταιό και ανερχόμενο διακυβερνητικό οργανισμό, η ύπαρξη θεσμών κρίνεται αναγκαία για την διατήρηση των στόχων τους. Εξ αντιδιαστολής προκύπτει η ανάγκη θέσπισης ενός θεσμού ο οποίος, όντας στελεχωμένος με τα Κράτη-Μέλη της Ένωσης να είναι σε θέση να μπορεί να υπερασπιστεί το εδαφικό καθεστώς της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας τους εν έτη 2021. Παρόλα αυτά, η πρωτοβουλία ανήκει στην Γαλλία του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, και σκοπός του παρόντος άρθρου, είναι η επεξήγηση του εν λόγω εγχειρήματος υπό το πρίσμα της Γαλλικής Εξωτερικής Πολιτικής.
Σε πρώτο στάδιο θα πρέπει να αναλογιστούμε ποιές είναι οι προκλήσεις, οι οποίες κατέστησαν μία εξ ορισμού θεωρητική ιδέα, όπως η ενδεχόμενη δημιουργία ίδρυσης ενός Ενωσιακού Στρατού σε αναγκαιότητα; Αρχικά δεν θα ήταν συνετό να μην ληφθεί υπόψη η ύπαρξη των γεωστρατηγικών προκλήσεων, τα οποία και προέκυψαν ύστερα από την αμφιλεγόμενη απόφαση των Η.Π.Α να αποσυρθούν από το Αφγανιστάν ύστερα και πλέον από μία εικοσαετία. Η απόφαση αυτή σε συνάρτηση με την δραματική προέλαση των μαχητών Ταλιμπάν έως και την κατάληψη της χώρας εν τω συνόλω της από τους ιδίους, ανέτρεψαν το σκάκι της διεθνούς διπλωματίας.
Πιο συγκεκριμένα, η εμφανής αδυναμία των κρατών-μελών της Ένωσης που μετείχαν στην στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών, να δράσουν ανεξάρτητα προκειμένου να διατηρηθούν τα ισοζύγια των δυνάμεων μεταξύ του Αφγανικού Στρατού, ο οποίος και κατέρρευσε και των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων έναντι των Ταλιμπάν. Επομένως, τα κράτη-μέλη της Ένωσης και δε τα οικονομικά ισχυρότερα, αξιοποιώντας το επίπεδο της τεχνογνωσίας, της έρευνας και μελέτης, των στρατιωτικών πόρων αλλά και το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων τους, να συμπράξουν μετά της Γαλλίας, προκειμένου το σύμπλεγμα αυτό να προσεγγίσει και τις λοιπές χώρες εντός της Ένωσης. Είναι αδιανόητο σε επίπεδο άμυνας και ασφάλειας η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην έχει προνοήσει έναν αξιόμαχο και ορθά οργανωμένο σύστημα άμυνας, ασχέτως της δημιουργίας των μονάδων μάχης, δηλαδή, των λεγόμενων Battlegroups που η ίδια προχώρησε μέσω της πολιτικής για κοινή ασφάλεια και άμυνα το 2007. Οι προαναφερθέντες σχηματισμοί αφενός έχουν αριθμητικό μειονέκτημα όσον αφορά την συνολική δύναμη των μονάδων τους, οι οποίες είναι περίπου στον αριθμό όσο και ένα σύνταγμα και αφετέρου ο κύριος σκοπός τους δεν είναι άλλος από την προώθηση τους σε αποστολές εκτός Ε.Ε προς αντιμετώπιση κρίσεων και συρράξεων. Παρόλα αυτά θα πρέπει να τονιστεί σε αυτό το σημείο, ότι οι σχηματισμοί αυτοί ασχέτως αν αποτελούν επιχειρησιακά αξιόμαχες στρατιωτικές μονάδες, παραμένουν ανενεργές από το 2007.
Αυτό οφείλεται κυρίως λόγω του ότι η προώθηση και ανάπτυξη τους, πραγματοποιείται έπειτα από σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Ε.Ε, και οι λόγοι οι οποίοι οφείλονται σε αυτή την απόφαση είναι η έλλειψη πολιτικής θέλησης, η επιφυλακτικότητα ως προς την χρηστικότητα των μονάδων αυτών, καθώς και η οικονομική αλληλεγγύη. Επομένως, συνάγεται έπειτα από συλλογιστική σκέψη, πως έστω και αυτοί οι στρατιωτικοί σχηματισμοί οι οποίοι σε καμία περίπτωση για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω δεν αποτελούν Ενωσιακό Στρατό, στερούνται εκ του σύνεγγυς μάχιμη πείρα. Άρα, φτάνουμε στο συμπέρασμα, πως η ανάγκη δημιουργίας ενός τέτοιου στρατού, δεν αποτελεί μόνο μία μεταβατική πράξη από μία Ένωση με κυρίαρχα οικονομικό χαρακτήρα να αποκτά γεωστρατηγικό ρόλο στην διεθνή σκηνή, αλλά κάθε άλλο, αποτελεί μια απόφαση σε μία κρίσιμη καμπή για την συνοχή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με βάση την μικρή αναφορά στην προηγούμενη παράγραφο, έγινε λόγος περί συνοχής της Ε.Ε εάν το ενδεχόμενο δημιουργίας του Ενωσιακού Στρατού γίνει πράξη. Πρόσφατα η διεθνής και η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη έγινε μάρτυρας της διεξαγωγής ενός υβριδικού πολέμου της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας στα σύνορα των δύο χωρών, στον Έβρο τον Φεβρουάριο του 2020. Δεδομένου της πανδημίας του Κοροναιού, εξ ου και ο όρος υβριδικός πόλεμος, οι Τουρκικές Αρχές επιχείρησαν μέσω χιλιάδων μεταναστών, την παραβίαση των ελληνικών συνόρων, κάτι το οποίο και απετράπη χάρη στην αυταπάρνηση και τον μεθοδικό σχεδιασμό των Δυνάμεων Ασφαλείας της χώρας.
Η Ελλάδα όντας κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε περίπτωση που τα σύνορα της παραβιάζονταν, πέραν των ενδεχομένων κρουσμάτων που θα έπρεπε να λάβει υπόψη η Ε.Ε σε μια ενδεχόμενη διασπορά τους εντός της Ελληνικής Επικράτειας, και εξ αντιδιαστολής στην επικράτεια των κρατών μελών της Ένωσης, θα έπρεπε να υπολογίσει και τον αριθμό και την αντιμετώπιση των πιθανών τρομοκρατικών πυρήνων εντός των χιλιάδων παράτυπων μεταναστών, οι οποίοι και θα εκμεταλλεύονταν αυτή την νέα μεταναστευτική κρίση προκειμένου να διεισδύσουν και να σπείρουν εκ νέου τον τρόμο και τον θάνατο στην Ευρώπη.
Επί του πρακτέου, η Γαλλία, όντας ο μεγαλύτερος σε αριθμό έμψυχου δυναμικού στρατός εντός της Ε.Ε, δεν μένει άπραγη απέναντι στις διεθνείς εξελίξεις. Ανέκαθεν από την εκλογή του, ο Γάλλος Πρόεδρος Ε. Μακρόν μέχρι και σήμερα, κάνει λόγο για ένα ΄΄εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ΄΄. Οι λέξεις έχουν την σημασία τους ακόμη και αν δεν έχουν διατυπωθεί σε γραπτή μορφή, ενώ έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία όταν εκστομίζονται από τον Πρόεδρο της παλαιότερης δημοκρατίας της Ευρώπης και του μεγαλύτερου στρατού της Ε.Ε. Αίτιο της δήλωσης Μακρόν ήταν η ενέργεια της Τουρκίας να εμποδίσει μια γαλλική φρεγάτα να πραγματοποιήσει νηοψία σε ένα φορτηγό πλοίο, το οποίο μετέφερε όπλα στην Λιβύη παρά το σχετικό εμπάργκο όπλων, μέσω των πολεμικών της πλοίων. Αυτή η ενέργεια εν συναρτήσει με τις Τουρκικές Παραβιάσεις στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο έναντι της Ελλάδας, αποτελούν αφενός παραβίαση κοινώς παραδεδεγμένων κανόνων του διεθνούς δικαίου, του δικαίου της θάλασσας και αφετέρου των Άρθρων Ι. και ΙΙ. της ιδρυτικής συνθήκης του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Όντας μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία αποτελεί ,πέρα από επίμονο αντιρρησία όπου δεν τηρεί τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης της προς τις διεθνείς συνθήκες, και επίμονο ταραξία. Πραγματοποιώντας απροκάλυπτα επικίνδυνες ενέργειες οι οποίες βλάπτουν τόσο το κύρος συνεργασίας όσο και την ίδια την συνοχής της συμμαχίας, οι επιπτώσεις των προαναφερθέντων ενεργειών επέρχεται και σε Ενωσιακό Επίπεδο, διότι τόσο η Γαλλία αλλά και η Ελλάδα αλλά και η πλειονότητα των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, απαρτίζουν την Ε.Ε . Παρόλα αυτά, το πεδίο δράσης της Ένωσης στον αμυντικό πυλώνα είναι μηδαμινό έως και ανύπαρκτο, ακριβώς λόγω της έλλειψης της σε γεωστρατηγικό έρεισμα.
Επί της ουσίας λοιπόν, η Γαλλική Εξωτερική Πολιτική εστιάζει κυρίως σε διακρατικές συνεργασίες της Γαλλίας με άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τρανό και δε πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η αμυντική Συμφωνία με την Ελλάδα. Πέραν των 24 μαχητικών τύπου Rafalle με προηγούμενη συμφωνία, πλέον η Ελλάδα αποκτά 3+1 φρεγάτες, αναβαθμίζοντας τα οπλικά της συστήματα, αποτελώντας έτσι το πρώτο crush test της προσπάθειας εκ μέρους του Γάλλου προέδρου για στρατηγική αυτονομία και εν τέλει την εξίσωση της οικονομικής ισχύος της Ένωσης με την ενδεχόμενη γεωστρατηγική της ισχύ. Επί του παρόντος αυτό που αναδεικνύεται είναι η γαλλική υπεροχή τόσο σε αμυντική τεχνογνωσία όσο και σε μία συντεταγμένη ανάδειξη της λειτουργικότητας ενός συστήματος αλληλοεξόπλισης των κρατών μελών της Ένωσης μεταξύ τους, με απώτερο στόχο, αυτόν της δημιουργίας του Στρατού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ας σταθούμε όμως και λίγο κάτω από την κορυφή του παγόβουνου των Γαλλικών Διακρατικών Σχέσεων και ας εστιάσουμε στα θεμέλια των οποίων αυτές στηρίζονται. Είναι κοινώς αποδεκτό, ότι η Γαλλική Αμυντική Βιομηχανία αποτελεί την ναυαρχίδα, συγκρινόμενη με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, λόγου χάριν η Γερμανία, η Ολλανδία,, Η.Β κ.α. Με 5.000 εταιρίες και 400.000 εργαζόμενους, 165.000 εξ αυτών στην βιομηχανία εξοπλισμών, καλύπτεται το 25% των Ευρωπαϊκών Δυνατοτήτων στον τομέα αυτό. Στην αντίπερα όχθη όμως, οι Η.Π.Α όντας η μεγαλύτερη σε αμυντικές βιομηχανίες και έμψυχο προσωπικό εντός της συμμαχίας του Ν.Α.Τ.Ο χώρα, ανέκαθεν ζητούσε και ειδικά την τελευταία τριετία, αύξηση των αμυντικών δαπανών των κρατών μελών της συμμαχίας συγκριτικά με το Α.Ε.Π τους.
Είναι λογικό αφενός οι Ευρωπαϊκές και δε οι Γαλλικές Βιομηχανίες να προσπαθούν να αντισταθμίσουν το ισοζύγιο των Ευρωπαϊκών έναντι των Αμερικανικών κεφαλαίων στην παγκόσμια αγορά, όπως αυτό σκιαγραφείται από την εποχή που ήδη οι πρώτες ζυμώσεις στρατιωτικής απεξάρτησης από τις Η.Π.Α είχαν ξεκινήσει. Κάποια από τα παραδείγματα αυτά αποτελούνται από την Στρατιωτική Πρωτοβουλία που φέρει το όνομα Μόνιμη Διαρκής Συνεργασία (P.E.S.C.O) εν συναρτήσει με το Ευρωπαϊκό Αμυντικό Ταμείο (E.D.F). Τόσο η PE.S.C.O όσο και το E.D.F ιδρύθηκαν με απώτερο σκοπό και έπειτα από προτροπή των Η.Π.Α, οι χώρες μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, ούτως ώστε να είναι σε θέση να δαπανήσουν πάνω από το 2% του Α.Ε.Π τους, παρόλα αυτά αποτέλεσε ένα πρωτοφανές πισωγύρισμα για τις Η.Π.Α. Ακριβώς διότι η PE.S.C.O έχει σχεδιασθεί με τέτοιο τρόπο που να μην ωφελεί, σχεδόν σε ανύπαρκτο βαθμό τις Ηνωμένες Πολιτείες με τους στόχους που η ίδια έχει θέσει αλλά ούτε και να επωφεληθεί. Επί του θέματος και πιο συγκεκριμένα, εντός της πρωτοβουλίας ανήκουν και δύναται να γίνουν δεκτά κράτη μέλη της Ένωσης, πάντα με ειδική πλειοψηφία, κάτι το οποίο δυσχεραίνει την ένταξη νέων μελών πόσο μάλλον τρίτων κρατών όπως οι Η.Π.Α, όπου στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία.
Ακόμη και εάν εντάσσονταν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Πρωτοβουλία, το οποίο μέχρι στιγμή δεν έχει επιτευχθεί θα βρίσκονταν αντιμέτωπες με μία άλλη φραγή και διατήρηση των αμυντικών κεφαλαίων στην παγκόσμια αγορά, η οποία δεν είναι άλλη από την μη εφαρμογή συμβαλλόμενου και δε τρίτου μέρους που είναι ενταγμένο στην P.E.S.C.O σε πεδίο το οποίο εκπίπτει από την δικαιοδοσία των μελών της. Δηλαδή εάν λόγου χάρη η Lockheed Martin επιχειρήσει να μεταφέρει την τεχνογνωσία μίας νέας έκδοσης αεροσκάφους τύπου Rafalle, γαλλικής κατασκευής και άρα μέλους της πρωτοβουλίας, αυτό θα συνεπαγόταν με αποβολή των Η.Π.Α από την P.E.S.C.O. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, η μέχρι τώρα τεχνογνωσία των κρατών μελών της Ε.Ε και δε της Στρατιωτικής Πρωτοβουλίας διατηρείται και χρησιμοποιείται ακριβώς για την εξυπηρέτηση των σκοπών που τα κράτη μέλη έχουν θέσει, δηλαδή την άμυνα και ασφάλεια της επικράτειας τους αλλά εν τέλει και της ίδιας της Ευρώπης, έχοντας αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό την αμυντική αυτονομία και την θέσπιση ενός γεωστρατηγικού αμυντικού δόγματος.
Εν κατακλείδι, αυτό το οποίο συνάγεται από την συγκεκριμένη προσπάθεια συγγραφής αυτού του άρθρου, είναι ξεκάθαρο. Πλέον οι χρονικές συγκυρίες και περιστάσεις έχουν αναδείξει προκλήσεις και δυσχερείς καταστάσεις όπου το Ν.Α.Τ.Ο ως συνασπισμός με διακρατική συνεργασία στο επίπεδο άμυνας και ασφάλειας έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει. Δεν είναι παραδεκτό οι ιδιάζουσες περιπτώσεις κρατών μελών του όπως είναι η Τουρκία να αποτελούν επίμονους αντιρησσίες και ταραξίες, οι οποίοι να διασαλεύουν την συνοχή αλλά εν τέλει και να απειλούν την ύπαρξης της ίδιας της Συμμαχίας. Συγχρόνως το Σύνδρομο αλληλεξάρτησης ενός αριθμού κρατών έναντι μιας δυτικής νεοφιλελεύθερης υπερδύναμης όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, στερεί από την Ε.Ε ως μία ένωση κρατών με οικονομικό πρόσημο, να αξιοποιήσει τα απαραίτητα εχέγγυα προκειμένου να αποκτήσει την γεωστρατηγική θέση που αξίζει στον χάρτη της διεθνούς διπλωματικής σκακιέρας και σίγουρα, όχι αυτή του παρατηρητή της κερκίδας που μέχρι την δεδομένη χρονική στιγμή κατέχει.
1. Επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
https://www.europarl.europa.eu/portal/en/search?planet=_all&searchQuery=EU+battlegroups
2. Επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
3. Επίσημη Ιστοσελίδα των Μονάδων Μάχης της Ε.Ε.
https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-Homepage/33557/eu-battlegroups_en
4. Πρακτικά της Διεθνούς Στρατηγικής της Ε.Ε αναφορικά με την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια.
5. Επίσημη ιστοσελίδα των Eurocorps.
https://www.eurocorps.org/about-us/history/
6. Άρθρο της Αλεξάνδρας Πρασσά, για την εφημερίδα Το Βήμα, 30 Οκτωβρίου, 2021.
7. Άρθρο του Christophe Petit Tesson, για το Euronews,22 Ιουνίου, 2020. https://gr.euronews.com/2020/06/22/makron-kata-toyrkias-apodeixh-oti-to-nato-einai-klinika-nekro
8. Επίσημη Ιστοσελίδα του Γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών.
9. Άρθρο του Γιάννη Παλαιολόγου, για την εφημερίδα Καθημερινή, 17 Μαρτίου, 2021. https://www.kathimerini.gr/politics/561297049/protathlites-stis-dapanes-gia-tin-amyna/
10. Μετάφραση του αρχικού άρθρου της Ιστοσελίδας Stratfor, από την ιστοσελίδα Euro2day, 24 Ιουνίου 2019.
11. Επίσημη Ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
12. Πρόσβαση στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
https://eur-lex.europa.eu/summary/glossary/permanent_structured_cooperation.html?locale=el
13. Πηγή φωτογραφίας: https://www.e-ir.info/wp-content/uploads/fly-images/85922/Image-by-Bumble-Dee-1172×661-c.jpg
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου