ΟΙ ΔΙΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1940
Πριν από την κήρυξη του πολέμου, το Υπουργείο Στρατιωτικών ήταν εγκατεστημένο σε κτίριο επί της οδού Βασιλίσης Σοφίας (στο τετράγωνο Ακαδημίας-Κριεζώτου-Ζαλοκώστα, το κτίριο που σήμερα στεγάζεται τμήμα του Υπουργείου Εξωτερικών) ενώ το Γενικό Επιτελείο Στρατού είχε την έδρα του απέναντι, στο πρώτο όροφο του κτιρίου που στεγαζόταν τα Παλαιά Ανάκτορα (το κτίριο της σημερινής Βουλής). Το 1940 στο Υπουργείο Στρατιωτικών υπηρετούσαν συνολικά 154 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί. Με βάση το Άρθρο 127 του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Στρατιωτικών του 1937, προβλεπόταν να εξυπηρετούνται και τα δύο από το Τηλεφωνικόν και Τηλεγραφικόν Κέντρον, υπαγόμενο στη Διεύθυνση Προσωπικού του ΓΕΣ και για θέματα τεχνικής φύσεως στη Διεύθυνση Μηχανικού. Με 24ωρη λειτουργία, το Κέντρο ήταν πλήρως επανδρωμένο με κατάλληλο ιδιωτικό προσωπικό και οπλίτες, υπό τη διεύθυνση κατωτέρου αξιωματικού του Μηχανικού.
Από το 1938 με τον Αναγκαστικό Νόμο 1105, είχε επίσης ιδρυθεί εντός του Υπουργείου Στρατιωτικών το Τμηματικό Γραφείο Τ.Τ.Τ. με αποστολή την τηλεγραφική - ταχυδρομική εξυπηρέτηση των Στρατιωτικών Μονάδων, Καταστημάτων και Υπηρεσιών, επανδρωμένο με προσωπικό υπαλλήλων Τ.Τ.Τ. που υπηρετούσαν τη θητεία τους.
Στο Γενικό Επιτελείο Στρατού λειτουργούσε επίσης το Τμήμα Ραδιοφωνικών Ακροάσεων επανδρωμένο με γλωσσομαθείς διαβιβαστές που προσέφεραν ουσιαστικό έργο, το οποίο είναι γενικώς άγνωστο. Το τμήμα αυτό παρακολουθούσε τις εκπομπές των ξένων ραδιοσταθμών, κατέγραφε τις ειδήσεις και ενημέρωνε την ηγεσία του Υπουργείου Στρατιωτικών. Το Τμήμα Ραδιοφωνικών Ακροάσεων ήταν αυτό που πληροφόρησε πρώτο την ηγεσία μας περί της Αγγλοτουρκικής Συνθήκης Αμοιβαίας Βοηθείας που υπεγράφη στην Άγκυρα την 19η Οκτωβρίου 1939 μεταξύ των πρέσβεων Αγγλίας και Γαλλίας από την μία πλευρά και του πρωθυπουργού της Τουρκίας από την άλλη, παρουσία των αρχηγών των αγγλικών και γαλλικών δυνάμεων Μέσης Ανατολής, ενώ οι διπλωματικές μας υπηρεσίες δεν είχαν ακόμη ενημερωθεί.
Με την κήρυξη του πολέμου, βάσει του ισχύοντος Σχεδίου Επιστρατεύσεως, συγκροτήθηκε ένα νέο όργανο, το Γενικό Στρατηγείο (ΓΣ) με Αρχιστράτηγο τον Αντιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο και Επιτελάρχη τον Υποστράτηγο Παράσχο Μελισσηνό, το οποίο συμπεριέλαβε το σύνολο σχεδόν των στελεχών του Γενικού Επιτελείου Στρατού και εγκαταστάθηκε στους χώρους του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία, το οποίο επιτάχθηκε ως εθνικό κέντρο διεύθυνσης των πολεμικών επιχειρήσεων.
Επικοινωνίες του Γενικού Στρατηγείου
Το Γενικό Στρατηγείο περιελάμβανε Διοικήσεις όλων των Όπλων, μεταξύ των οποίων Διοίκηση Διαβιβάσεων και Διευθύνσεις Σωμάτων (Υπηρεσιών), όπου υπηρετούσαν συνολικά 228 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού διατηρήθηκε ως έμπεδο επιτελείο αλλά με νέο προσωπικό, συνολικά 105 αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, υπό τον ανακληθέντα στην ενέργεια Αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Πάλλη.
Ο ιστορικός Γεώργιος Δημακόπουλος γράφει : ...συνεστήθησαν εις το Γενικόν Στρατηγείον, τα Τμήματα Στρατιάς και τα Σώματα Στρατού, ίδιαι Διοικήσεις Διαβιβάσεων, τάς οποίας ανέλαβον αξιωματικοί του Μηχανικού, εις το οποίον ούτως ή άλλως ανήκεν η αρμοδιότης αύτη.
Η Διοίκηση Διαβιβάσεων του Γενικού Στρατηγείου είχε δύναμη 16 στελέχη με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Παναγιώτη Γιαννακόπουλο, επιτελάρχη τον Αντισυνταγματάρχη Κωνσταντίνο Βάλβη, διευθυντή του 1ου Γραφείου τον έφεδρο Λοχαγό Σ. Μπόταση, διευθυντή του 2ου–3ου Γραφείου τον Ταγματάρχη Σ. Κοκκόλα και επιτελείς τον Λοχαγό Α. Γαργαρόπουλο και τον έφεδρο Ανθυπολοχαγό Ι. Φωτόπουλο, επιτελείς του Τμήματος Υλικού τον Λοχαγό Β. Καρδαμάκη και τον έφεδρο Λοχαγό Ε. Βογιατζή και τέλος ως Διαχειριστές Υλικού τους Λοχαγούς Ι. Κωστελέτο και Μ. Μπονάτη. Στη Διοίκηση Διαβιβάσεων του ΓΣ υπαγόταν και ένα ιδιαίτερο Τμήμα Ταχυδρομικής Υπηρεσίας, ξεχωριστό από το Ταχυδρομείο του ΓΣ, για την διεκπεραίωση της διαβαθμισμένης υπηρεσιακής αλληλογραφίας, υπό τον Ανθυπολοχαγό Θ. Δηδόπουλο και πέντε στρατιώτες-υπαλλήλους του Υπουργείου Συγκοινωνίας. Στο Κρυπτογραφικό Τμήμα του ΙΙΙου Γραφείου του Γενικού Στρατηγείου υπηρετούσαν οι Λοχαγός Α. Λύρας, ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός Γ. Ζαλοκώστας και ο στρατιώτης Κοντόσταυλος (υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών). Στο Έμπεδο Επιτελείο (ΓΕΣ) εργαζόταν ως κρυπτογράφος ο Ανθυπολοχαγός Δ. Αυγερινός, υπεύθυνος για την επικοινωνία με τους Έλληνες Ακολούθους Άμυνας που ήταν τοποθετημένοι σε χώρες του εξωτερικού.
Το Γενικό Στρατηγείο χρησιμοποίησε την υφιστάμενη καλή τηλεφωνική υποδομή του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία υποστηριζόμενο επικοινωνιακά αρχικά από τον 4ο Λόχο του Τάγματος ΔΒ Στρατιάς (του αποκαλούμενου Ανεξαρτήτου Τάγματος ΔΒ), ενισχυμένου αργότερα και με τον νεοσυγκροτηθέντα 5ο ΛΔΒ. Από τις 26 Μαρτίου 1941, οι δύο Λόχοι αυτοί συγχωνεύθηκαν στη Διλοχία Διαβιβάσεων Γενικού Στρατηγείου , της οποίας διοικητής ανέλαβε ο Λοχαγός Ιωάννης Μαμούσης .
Για την ασύρματη επικοινωνία του Γενικού Στρατηγείου με τους Σχηματισμούς είχε εγκατασταθεί στο Χαϊδάρι ένας σταθμός ασυρμάτου τύπου ΤΔ, ισχύος εξόδου 200 watt, με πανκατευθυντική κεραία τύπου «ομπρέλας» ύψους 30 μέτρων, για τον οποίο υπεύθυνος ήταν ο έφεδρος Λοχαγός Κ. Καραγιάννης όπως μεταπολεμικά αναφέρει ο ίδιος, με βοηθό το Λοχαγό Μαμούση. Μέσω αυτού του σταθμού, πέρα από τα άλλα σήματα, διαβιβαζόταν και το καθημερινό δελτίο στρατιωτικής καταστάσεως.
Στο Σχέδιο Επιστρατεύσεως προβλεπόταν ότι το Γενικό Στρατηγείο θα παρέμενε στην Αθήνα μέχρι να ολοκληρωθεί το αναγκαίο δεκαπενθήμερο της επιστρατεύσεως-στρατηγικής συγκεντρώσεως και κατόπιν θα μετακινείτο στη Λάρισα ή στη Θεσσαλονίκη, αναλόγως της διαμορφούμενης καταστάσεως. Όμως αυτό δεν υλοποιήθηκε, αλλά στο διάστημα από 17 Δεκεμβρίου 1940 έως 14 Φεβρουαρίου 1941 λειτούργησε στα Ιωάννινα ένα Προκεχωρημένο Κλιμάκιο του Γενικού Στρατηγείου, εγκατεστημένο στο σχετικά νεόδμητο ξενοδοχείο Ακροπόλ (εγκαινιάστηκε από τον Μεταξά το 1937), στα υπόγεια του οποίου στεγάστηκε το Γραφείο Διαβιβάσεων (Κέντρο Επικοινωνιών). Μεταπολεμικά, ασκήθηκε κριτική στον Παπάγο για την μη μετακίνηση του Γενικού Στρατηγείου από την Αθήνα σε κάποια άλλη προωθημένη θέση, όμως η αιτιολογία που προβλήθηκε, δηλαδή ότι δεν υπήρχε επαρκής και αξιόπιστη τηλεπικοινωνιακή υποδομή σε άλλη θέση εκτός Αθηνών, όντως ευσταθούσε. Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού αναφέρει ότι
Λόγω του τεραστίου αναπτύγματος του μετώπου, αί Αθήναι ήσαν το μόνον κέντρον της χώρας εκ του οποίου τα δίκτυα Διαβιβάσεων εξεπορεύοντο προς όλας τας κατευθύνσεις. Ευρισκόμενος εις Αθήνας ο Αρχιστράτηγος ευρίσκετο εν ανέτω τηλεφωνική επικοινωνία μεθ’ όλων των διοικήσεων των Μεγάλων Μονάδων του από του Ιονίου πελάγους μέχρις Αλεξανδρουπόλεως.
Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού χαρακτηρίζει τη λειτουργία των Διαβιβάσεων του Γενικού Στρατηγείου με το ακόλουθο σχόλιο: Αι ενσύρματοι και ασύρματοι Διαβιβάσεις ελειτούργησαν κατά τρόπον άριστον καθ’ όλην την διάρκειαν του πολέμου.
Στην Αθήνα, με τη κήρυξη του πολέμου, οι τηλεφωνικές επικοινωνίες της ιταλικής Πρεσβείας αποκόπηκαν. Μέχρι να αναχωρήσουν οι Ιταλοί διπλωμάτες, ώστε να ανταλλαγούν με τους Έλληνες διπλωμάτες της Ρώμης, παρέμεναν εντός του κτιρίου. Δεν διέθεταν ούτε ασύρματη επικοινωνία, αφού η συσκευή που είχε φθάσει το καλοκαίρι του 1940 με τον χειριστή της δεν είχε καταφέρει να λάβει επαφή με τη Ρώμη ...Ούτε μία φορά δεν πήραμε από τη Ρώμη το σήμα λήψεως και κατά συνέπεια δεν μπορέσαμε ποτέ να αρχίσουμε τη μετάδοση... έγραψε ο Πρέσβυς Εμανουέλλε Γκράτσι, ο οποίος μάθαινε τα νέα του μετώπου από τις ειδήσεις των ιταλικών ραδιοφωνικών σταθμών. Οι σταθμοί όμως αυτοί από τη δεύτερη μέρα άρχισαν εμφανώς την προπαγάνδα και τα προφανή ψεύδη, αναφέροντας για παράδειγμα ότι κατεστράφη το αεροδρόμιο Τατοίου ενώ, όπως γράφει ο Γκράτσι, οι Γερμανοί διπλωμάτες τους πληροφορούσαν για μία μόνο επίθεση που απλά είχε ανοίξει πέντε λάκκους εκτός αεροδρομίου.
Μουσείο Διαβιβάσεων
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου