Η ΕΥΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΑΡΕΤΗ
Στην έννοια της ευγένειας αποδίδεται ευρύτατο και ποικίλο περιεχόμενο, όπως: Αριστοκρατική καταγωγή που δηλώνεται και με απονομή ορισμένου τίτλου, συμπεριφορά που ακολουθεί τους τύπους- πρωτόκολλο κλπ. χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο και τέλος η λεπτότητα, ευπρέπεια και αβρότητα στους τρόπους και το σύνολο των κανόνων που διέπουν τις κοινωνικές σχέσεις. Αυτό το ευρύτατο περιεχόμενο, δυστυχώς, δεν καλύπτει τη βαθύτερη ουσία της ευγένειας, που είναι η έκφραση του ψυχικού κάλλους του ανθρώπου που συνάδει με την καθαρή αλήθεια και αποσκοπεί στην προσέγγιση του αγαθού, οπότε αναβαθμίζεται από προσόν και προτέρημα σε αρετή. Η ευγένεια συνιστά την πιο ήπια, αλλά συνάμα και την πιο ισχυρή μορφή συνοχής όλων των αρετών. Είναι η έκφραση του κάλλους σε όλο το φάσμα του, από τη απλή απόλαυση και ευαρέσκεια , μέχρι εκείνη της ύπατης μορφής της θεϊκής έλλαμψης, έκστασης και αγαλλίασης. Είναι το ένδυμα αλλά και η δύναμη συνοχής της κοινωνικής συνύπαρξης. Αρετή σημαίνει δύναμη για πράξη του αγαθού. Δύναμη για ανθρωπιά και όχι μια απλή επιτηδειότητα. Οι ηθικές αρετές, κάνουν τον άνθρωπο πιο ανθρώπινο. Δίχως τις αρετές δικαιολογημένα θα θεωρούμασταν «απάνθρωποι». Η ηθική πράξη απαιτεί, όμως, επιθυμία και βούληση για δράση, χωρίς αυτά είναι αδύνατη. Η επιθυμία αναδύεται από τη αναγνώριση της αξίας του αποτελέσματος. Το καλό δεν είναι θεωρητικό. Η ηθική είναι, κατά βάση, πρακτικής φύσεως άρα απαιτείται καταβολή προσπάθειας. Οι ηθικές αξίες είναι οδηγοί μας προς την πράξη, που σαρκώνονται και βιώνονται με τη δύναμη των αρετών μας. Συνήθως ομιλούμε για μια ολιστική Αρετή, ουσιαστικά, όμως υπάρχουν πάρα πολλές επιμέρους αρετές, που είναι πολλές όσες και οι αξίες μας. Μοναδικές, όπως μοναδικά είναι και τα ελαττώματά μας. Η ευγένεια, όμως, είναι το κατώφλι όλων των αρετών. Η ευγένεια είναι μια μυσταγωγία - τελετουργία προς κάτι ανώτερο στην κλίμακα του ευάρεστου- ωραίου- κάλλους, πάντα όμως είναι συντεταγμένη με την αλήθεια και έχει ως απώτερο μόνιμο και κύριο σκοπό το αγαθό. Εάν ένα από αυτά βασικά χαρακτηριστικά δεν συντρέχει, τότε η ευγένεια χάνει την ουσία της, ως αρετής, υποβαθμίζεται σε απλή επιτηδειότητα, οπότε καθίσταται, όντως, και επικίνδυνη ακόμη. Η αληθινή ευγένεια στοιχίζει λίγο, αλλ’ αξίζει πάρα πολύ. Είναι σαν το καθαρό χρυσάφι που δεν οξειδώνεται, αλλά προσεγγίζεται με μεγάλη δοκιμασία και καλλιέργεια. Η απόσταση μεταξύ της αοργησίας και της κολακείας είναι ελάχιστη και η ευγένεια βρίσκεται πάντα ανάμεσά τους. Ως κορυφή της Αρετής «επί ξυρού ίσταται ακμής», ήτοι είναι άλγημα και κατάκτηση που απαιτεί υψηλή κριτική δύναμη, ικανή λεπταισθησία και πίστη στέρεη στο αγαθό. Η ευγένεια είναι το Α και το Ω όλων των επιμέρους αρετών, ήτοι η ψυχή και η πεμπτουσία της ολιστικής Αρετής, που ως ανάδυση ταυτίζεται με την ευγένεια της ψυχής μας. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, τη μεγάλη προσπάθεια για κατάκτηση των αρετών από την «απλούστερη», την αληθινή ευγένεια, που συνιστά το ενδόσιμο όλων και δεν τις εγκαταλείπει σε όλο το ανέβασμά τους προς την ανυστερόβουλη αγάπη. Και ας μη λησμονούμε ότι «Η ευγένεια των συναισθημάτων είναι κατά πολύ ανώτερη απ’ την ευγένεια του αίματος» (Ο. Φεγιέ).
Δημήτρης Κ. Μπάκας
ΥΓ: Για ευρύτερη ανάλυση παρακαλούμε ανατρέξτε στο διαδίκτυο: «Η ΕΥΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΤΟ ΕΝΔΟΣΙΜΟ ΚΑΘΕ ΑΡΕΤΗΣ» Σύνδεσμος: https://docs.wixstatic.com/ugd/a6d188_8288410ea1c840e89aa3be746967fc09.pdf
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου