ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ
Δημήτρης Κ. Μπάκας
Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μέσα στο χάος. Ο ίδιος είναι αποτέλεσμα μιας αρμονίας και μάλιστα ανεπανάληπτης. Είναι, από όλες τις πλευρές, η πιο τέλεια αρμονικά σύνθεση. Είναι ο τελειότερος οργανισμός επί της Γης. Έχει το μεγάλο δώρο της ζωής, όπως και τα άλλα έμβια όντα. Και όχι μόνον. Είναι το μόνο ον, που αισθάνεται, σκέφτεται, αμφιβάλλει, νοεί, επιβεβαιώνει, θέλει, δεν θέλει, φαντάζεται, επιθυμεί και βούλεται. Διαθέτει, δηλαδή, το cogito του Καρτέσιου. Ζει πνευματικά και μπορεί να προσδιορίζει τον εαυτό του, μέσα στον τόπο και τον χρόνο. Με την αυτογνωσία του μπορεί να εντάξει τον εαυτό του σε σχετικά σωστή θέση μέσα σε αυτό, που καλούμε Κόσμο. Έχει τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τα άλλα όντα, ακόμη και με τα άψυχα πράγματα, γιατί μπορεί να τους δίνει χαρακτηριστικά ανθρώπου. Ανθρωποποιεί ακόμη και τις απλές καταστάσεις, τις ιδέες και τα συναισθήματά του και τα καθιστά οντότητες!
Έχει, επίσης, την πνευματική ικανότητα να διεισδύει στο «είναι» των άλλων αντικειμένων. Αυτή την ικανότητα την ονομάζουμε ενσυναίσθηση. Είναι ένα προσόν πολύ μεγάλης σημασίας. Με την ενσυναίσθηση μπορεί ο άνθρωπος να γνωρίζει καλύτερα, να συναισθάνεται πιο σωστά και να ενεργεί ορθότερα, γιατί νοιώθει ότι «συμπάσχει» με όλα τα αντικείμενα. «Μπαίνει» στη θέση τους. Με την πνευματική του συγκρότηση, ο άνθρωπος, επεμβαίνει στο περιβάλλον, προσθέτοντας νέες ιδιότητες και χαρακτηριστικά, τα οποία η φύση μόνη της δεν τα δίνει. Δηλαδή έχει το χάρισμα της δημιουργικότητας. Είναι λειτουργός της Τέχνης. Τέχνη, στην ευρεία της έννοια, <από το ρήμα τίκτω =γεννώ>, δηλαδή φέρνω στην πραγματικότητα κάτι, που δεν υπήρχε πριν από λίγο. Με την Τέχνη, όταν αυτή λάβει το νόημα «Τέχνη της Ζωής», προσπαθούμε να «τακτοποιήσουμε» τον εαυτό μας μέσα στο «χάος», που νοιώθουμε γύρω μας, αλλά και στο εσωτερικό μας. Επιζητούμε μια ισορροπία μεταξύ των δράσεων του περιβάλλοντος και των δικών μας δυνάμεων, δηλαδή των αντοχών μας. Και όταν επιτευχθεί μια σχετικά ικανοποιητική ισορροπία, τότε νοιώθουμε άνετα. Δηλαδή οι εσωτερικές επιθυμίες και οι εξωτερικές συνθήκες βρίσκονται μέσα σε ένα αρμονικό φάσμα σύμπτωσης. Και τότε νοιώθουμε γαλήνη, ηρεμία και ευτυχία, ολβιότητα.
Αυτή την ευχάριστη χρονική στιγμή ( ώρα= χρόνος) την ονομάζουμε «καλή ώρα» (bona hora, στα λατινικά). Αυτή την ώρα, ακριβώς, ο άνθρωπος αισθάνεται «ωραία». Ζει ευτυχισμένος μέσα στην ωραιότητα του περιβάλλοντός του. Εξαρτάται λοιπόν το «ωραίο» από τη σύμπτωση εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Ήτοι να προκληθεί το αισθητικό ενέργημα του κάλλους. Η αισθητική και όχι μόνον απόλαυση. Μια ολιστική ψυχική ευφορία! Γεγονός μοναδικό! Καθόλου εύκολο. Ο πρώτιστος σκοπός της κατοικίας μας είναι ακριβώς αυτός. Να συμφιλιώσει αρμονικά το περιβάλλον με εμάς. Να προσαρμόζει, δηλαδή, τις εξωτερικές συνθήκες με εκείνες της δικής μας ευεξίας. Το σπίτι μας, ανήκει σε μας και εμείς σ’ αυτό. Το φροντίζουμε και μας το ανταποδίδει, ανάλογα με το δικό μας γούστο, δηλαδή την καλαισθησία μας, την αίσθηση του ωραίου. Η καλαισθησία, όμως, είναι, εν πολλοίς, προσόν προσωπικής καλλιέργειας και ταλέντου, που συνήθως διαφέρει από άτομο σε άτομο. Επί πλέον στο σχεδιασμό του σπιτιού λαμβάνονται υπόψη, κατά κύριο λόγο οι λειτουργικές ανάγκες, αλλά και οι κανονιστικές διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας. Άρα είναι απαραίτητος ο συντονισμός του ειδικού μηχανικού και του ιδιοκτήτη. Μόνον με την αγαστή συνεργασία των δυο μερών θα επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα. Και στην περίπτωση αυτή η ενσυναίσθηση βοηθάει την εκατέρωθεν κατανόηση για συμπόρευση στην προσπάθεια δημιουργίας. Κύριο συνδετικό- αρμονικό στοιχείο είναι το ωραίο. Μόνον με το ωραίο φθάνουμε στην επίτευξη αρμονίας στον όλο χώρο και γενικά στο περιβάλλον μας. 2 Λέγοντας αρμονία εννοούμε το αισθητικό εκείνο «δέσιμο» των αντικειμένων σε μια ενότητα, η οποία όμως να διατηρεί και τον απαιτούμενο βαθμό ποικιλίας. Επίτευξη, δηλαδή, ενιαίου συνόλου, ενώ τα στοιχεία, που το συνιστούν διατηρούν την «προσωπικότητά» τους. Αυτή είναι και η απίθανη αρμονία της Φύσεως. Είναι γενικά παραδεχτό, με διαισθητικό ή εμπειρικό τρόπο, ότι η αρμονία επιτυγχάνεται, όταν τηρούνται αρμονικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους.
Αναλογίες δηλαδή μεταξύ μικρότερων και μεγαλύτερων μερών. Σχεδόν το σύνολο των ειδικών, σε θέματα αισθητικής, συμφωνούν, ότι η κατ’ εξοχήν αναλογία κάθε ωραίου είναι η σχέση της χρυσής αναλογίας ( τομής). Είναι η αναλογία που συναντούμε σχεδόν σε όλη τη Φύση. Από ένα μικρό φύλλο μέχρι το σχήμα ενός γαλαξία. Είναι μια άρρητη σχέση (1,61803 39887 49894..….) με την οποία επιτυγχάνεται το μέγιστο αποτέλεσμα με την καταβολή του ελάχιστου δυνατού έργου. Η ίδια σχέση μάς δίνει το ωραιότερο αισθητικό αποτέλεσμα, γιατί με αυτή την αναλογία επιτυγχάνεται η εντύπωση, ότι τα επιμέρους στοιχεία συνιστούν μέλη του όλου και δεν είναι ξένα σώματα. Γι’ αυτούς τους λόγους, και όχι μόνον, η χρυσή τομή χρησιμοποιείται πάντοτε, όταν θέλουμε να βρούμε λύση, που να ικανοποιεί όλα τα μέρη. Δηλαδή να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, που να ικανοποιεί, αναλογικά, όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Τόσο σε θέματα αισθητικού χαρακτήρα, όσο και λειτουργικά θέματα και στις σχέσεις μας με συνανθρώπους, ακόμη και στην πιο απλή συνεργασία η χρυσή αναλογία μάς παρέχει τα πιο ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Όταν ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη χρυσή τομή στις θέσεις, που παίρνει σε σχέση με τους συνανθρώπους του, τότε πάντοτε επιτυγχάνει και τα πιο γόνιμα αποτελέσματα, αλλά και την πιο μεγάλη ψυχική απόλαυση. Γιατί, απλά, επιτυγχάνεται το σημαντικότερο έργο και καταβλήθηκε η ελάχιστη προσπάθεια. Συνάμα και το αισθητικό-ψυχολογικό κλίμα είναι το πιο ευχάριστο. Κάθε ανθρώπινη αρετή αναδύεται ως μεσότητα μεταξύ μιας έλλειψης και μιας υπερβολής (Αριστοτέλης). Μεσότητα ως ποσότητα, αλλά όταν βρεθεί στην χρυσή αναλογία καθίσταται «κορυφή», ως ποιότητα. Ήτοι το άριστο αποτέλεσμα! Το ίδιο συμβαίνει και με την αρμονία της ζωής μας. Όταν ζούμε σε ένα αρμονικό ολόγραμμα αρετών με βασική αναλογία τη χρυσή τομή νιώθουμε ευεξία και εφορία ψυχική, γιατί είμαστε στο προσωπικό μας άριστο μέτρο. Βιώνουμε την αληθινή ωραία ευτυχία. Ένα αληθινά ευχάριστο ταξίδι ζωής! Γιατί τότε βρισκόμαστε και ενεργούμε στο «βασίλειο του ωραίου και του αγαθού! Απόλυτα σωστά είχαν ταυτίσει οι Αρχαίοι Προγονοί μας το Κάλλος με το Αγαθό, ήτοι το «καλό κ αγαθό».
Δημήτρης Κ. Μπάκας Σεπτέμβριος 2020
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου